پمپ آب
پمپ آب وسیله ای است مکانیکی برای جابجایی و انتقال انواع مایعات که با افزایش فشار، باعث جابجایی مایعات به ارتفاع بالاتر یا حتی پایین تر (حوضچه و یا مخزن) می شود. پمپ ها در صنایع مختلف کاربردهای مختلف و فراوانی دارند. پمپ ها از منابع انرژی مختلفی استفاده می کنند که شامل پمپ ها با کارکرد دستی، برقی، موتورهای درون سوز و نیروی باد می شود پمپ ها دارای اندازه های مختلفی هستند که از سایز میکروسکوپی برای کارهای پزشکی تا پمپ های بزرگ صنعتی را شامل می شود.
به عبارتی دیگر، پمپ انرژی مکانیکی را از یک منبع خارجی مانند موتور گرفته و به سیال مایعی که در حال عبور از آن است منتقل می کند. در نتیجه انرژی سیال پس از خارج شدن از پمپ افزایش می یابد. از پمپ ها برای انتقال و یا جابجایی سیال از یک نقطه به نقطه دیگر در یک سیستم لوله کشی و یا هیدرولیک استفاده می شود پمپ ها دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام کاربرد خاصی دارند
انواع پمپ
پمپ های آب و آبرسانی از نظر سایز و اندازه، نوع و جنس پروانه و بدنه، نوع عملکرد و کاربرد و … بسیار متنوع هستند که شامل پمپ های کوچک خطی تا پمپ های بزرگ توربینی هستند.
پمپ ها به طور کلی میتوان گفت شامل پمپ های دینامیکی و جا به جایی مثبت هستند.
پمپ های جا به جایی مثبت شامل پمپ های دورانی و رفت و برگشتی هستند:
پمپ دورانی شامل پمپ دنده ای، پمپ لوپ، پمپ پیش رونده خلاء، پمپ پیش رس، پمپ اسکرو و پمپ پره ای میباشد.
پمپ رفت و برگشتی نیز شامل پمپ پیستونی شناور و پمپ دیافراگمی میشود.
انواع پمپ های چاه آب
پمپ های شناور
(Submersible pump)
پمپ های مستغرق، از متداولترین انواع پمپ های مورد استفاده جهت پمپاژ آب چاه هستند. این تجهیزات معمولاً در چاه های حفاری شده مورد استفاده قرار گرفته و دارای یک پمپ و یک الکتروموتور متصل به آن می باشند. قطر این پمپ ها معمولاً حدود 3.5 اینچ و طول آنها حدوداً بین 2 تا 3 فوت خواهد بود. این پمپ ها در داخل چاه و زیر سطح آب قرار داده می شوند (شکل - 1). پمپ های مستغرق معمولاً در چاه های با قطر بالای 4 اینچ مورد استفاده قرار می گیرند. البته برخی از انواع این پمپ ها در چاه های با قطر 3 اینچ هم قابلیت نصب دارند.
جت پمپ
(Jet Pump)
جت پمپ ها معمولاً در چاه های با قطر 3 اینچ و کمتر از آن مورد استفاده قرار می گیرند. جت پمپ ها معمولاً روی زمین، مستقیماً روی چاه و یا با فاصله ای از بالای چاه و در موتورخانه نصب شده و توسط سیستم لوله کشی به داخل چاه متصل می شوند. جت پمپ ها معمولاً دارای فشار و جریان کمتری نسبت به پمپ های مستغرق هستند. نحوه عملکرد جت پمپ ها بر اساس عبور جریان آب از یک لوله "ونتوری" (Venturi) است. لوله ونتوری، یک لوله باریک مخلوطی شکل است که با توجه به افزایش سرعت سیال عبوری از آن، باعث کاهش فشار و ایجاد مکش می شود. از این مکش ایجاد شده می توان برای کشیدن آب چاه به داخل پمپ و ارسال آن برای نقطه مصرف مد نظر استفاده نمود.
اگر جت پمپ، برای چاه با سطح آب کمتر از 25 فوت از سطح زمین مورد استفاده قرار گیرد، لوله ونتوری در داخل خود پمپ تعبیه می شود. اما برای عمق های بیشتر، مکان قرارگیری لوله ونتوری (یا جت) را گاهی در داخل آب چاه در نظر می گیرند.
نحوه و چیدمان قرارگیری جت پمپ برای چاه آب، دو الگوی کلی دارد:
- نوع دولوله ای (Two Pipe)
- نوع Packer
در جت پمپ مدل دو لوله ای، لوله فشار (برای ایجاد مکش در پمپ) و لوله مکش پمپ هر دو بصورت جداگانه در داخل چاه قرار داده می شوند. این در حالی است که در مدل Packer، تنها لوله مکش در داخل حلقه چاه قرار داشته و مایع محصور بین جداره بیرونی لوله مکش و جدار داخلی حلقه چاه، نقش لوله فشار را ایفا می کند. در این مدل، لوله مکش قرار گرفته شده در داخل چاه توسط یک وسیله مخصوص لاستیکی و یا چرمی، به جداره چاه کاملاً آب بندی می شود. این وسیله آب بندی، Packer نام دارد.
یکی دیگر از وسایل مهمی که در انتهای لوله مکش پمپ های جت در چاه های عمیق مورد استفاده قرار می گیرد، Foot Valve نام دارد. این وسیله، در واقع یک شیر یکطرفه است که در زمان روشن بودن و عملکرد پمپ چاه، امکان وارد شدن آب را به داخل لوله مکش پمپ داده و در حالتی که پمپ خاموش است، کاملاً بسته شده و اجازه ورود آب را نداده و از برگشت آب به چاه نیز جلوگیری می کند. علاوه بر این، حفره هایی در مسیر ورودی آب در Foot Valve قرار دارد که باعث می شود از ورود ذرات شن و ماسه به همراه آب به داخل سیستم پمپاژ جلوگیری شود.
نکته ای که می بایست به آن توجه شود این است که بخش قابل توجهی از سیستم پمپاژ جت پمپ، تحت مکش کار می کند. ضمناً در مواردیکه پمپ با فاصله از چاه نصب شده است، لوله مکش معمولاً دفنی کار می شود. در این حالت و در صورت وجود نشتی در لوله مکش، احتمال ورود آلودگی به آب بسیار زیاد خواهد بود. به همین دلیل، در برخی مناطق استانداردهایی وجود دارد که الزام می کنند لوله های مکش دفنی، می بایست حتماً در داخل یک لوله بیرونی تحت فشار قرار داده شوند.
پمپ های توربینی
(Turbine Pumps)
پمپ های توربینی معمولاًبرای چاه های شهری، صنعتی و کشاورزی که نیاز به ظرفیت آبدهی بالایی دارند، مورد استفاده قرار می گیرند. موتور این پمپ ها، روی چاه قرار گرفته و شفت توربین، وارد آب داخل چاه می شود. پره های توربینی نصب شده در بخش پایینی شفت، باعث مکش و سپس تخلیه آب به بیرون از چاه می شود.
پمپ سیلندری
(Cylinder Pumps)
پمپ های سیلندری، برای استفاده در تلمبه های چاه دستی و آسیابی مورد استفاده قرار می گیرند که البته اخیراً به صورت گسترده ای با جت پمپ ها و پمپ های مستغرق جایگزین شده اند. پمپ های سیلندری شامل یک قطعه سیلندری متصل به شفت هستند که با حرکت شفت به بالا و پایین، باعث حرکت و راندن آب به خارج چاه می شوند.