شیر گازی چیست؟
شیر گازی در واقع همان شیر توپی یا ball valve است که به علت عملکرد سریع این نوع شیر در باز و بست شیر، بیشترین کاربرد این شیر ها در لوله های گاز می باشد به همین علت در ایران بیشتر به اسم شیر گازی شناخته می شود. عملکرد شیر گازی به صورت on/off می باشد به این معنی که شیر یا کاملا باز و یا کاملا بسته می باشد و نحوه عملکرد این شیر ها به این صورت است که یک توپ در داخل بدنه شیر در سر راه سیال قرار میگیرد و مانع از عبور جریان سیال می گردد. زمانی که روزنه توپی به موازات مسیر سیال باشد و یا دسته اهرمی شیر گازی در امتداد شیر باشد، شیر باز است و زمانی که دسته اهرمی 90 درجه بچرخد و در خلاف مسیر جریان قرار بگیرد، شیر بسته می شود.
- شیر گازی
- شیر ضربه ای
- شیر تک ضرب
- بال ولو
- شیر ربع گرد
- شیر on/off
- شیر توپی
انواع شیر گازی
شیر گازی باتوجه به شکل بدنه، فشار کاری و نحوه کنترل شیر در صنعت نفت و گاز و بر اساس نوع مجرا و توپی به انواع مختلفی تقسیم می شود.
شکل بدنه
- بدنه یک تیکه
- بدنه سه تیکه
- بدنه چند تیکه
- بدنه اتصال از بالا
- بدنه جوشی
تفاوت این اشکال در چگونگی ساخت و مونتاژ محفظه ای که توپ در آن قرار می گیرد است و عملکرد شیر ها در همه مدل ها یکسان است. علاوه بر این، مدل های مختلفی مربوط به روزنه مکانیسم توپی وجود دارد که به فشار کاری بستگی دارد.
فشار کاری
شیر گازی بسته به فشار کاری به دو دسته زیر تقسیم می شوند:
- شیر گازی کم فشار
- شیر گازی پر فشار
شیر توپی که با فشار بیش از 3000 psi کار می کند به عنوان شیر های پرفشار در نظر گرفته می شود. معمولا ماکسیمم فشار کاری که به عنوان پر فشار در نطر گرفته می شود 7500 psi می باشد. و بسته به ساختار، سایز و مواد نشت بندی ماکسیمم فشار کاری می تواند تا 15000 psi هم باشد. شیر های توپی پر فشار عمدتا در عملیات های تحت فشار مانند سیستم های هیدرولیک استفاده می شود، بنابراین اسن شیر ها به نام شیر های توپی هیدرولیک هم شناخته می شود.
شیر توپی بالاتر از 2 اینچ معمولا در بدنه یک تیکه، دو تیکه و سه تیکه شناخته می شوند. شیر توپی های یک تیکه معمولا فضای رزوه ی کمی دارند و نسبتا گران می باشند. شیر توپی های دو تکه روزنه نسبتا بزرگتر و استانداردی دارند و به راحتی تعمیر و دور انداخته می شوند. طراحی سه تیکه به بخش میانی شیر که شامل توپی، استم و نشیمن گاه می باشد اجازه می دهد که به راحتی از خطوط لوله حذف شود.