آبپاش

آبپاش وسیله ای است که آب را به صورت قطره های بسیار ریز و یکنواخت همانند باران پخش نموده و آب موردنیاز جهت گیاهان را فراهم می نماید. قطره های پودری شکل در اثر عبور جریان آب پرفشار از میان روزنه های خیلی ریز نازل ها یا افشانک ها ایجاد می شود.

امروز انواع مختلفی از آب پاش تولید و به بازار عرضه می گردند که از آن ها جهت آبیاری گیاهان مختلف و در بسترهای متفاوت کاربرد دارند.

آب پاش ها با نام اسپرینکلر نیز شناخته می شوند. استفاده از آب به عنوان اسپری و ریزش آن بر روی گیاهان به صورت قطره، باعث بهبود یافتن رشد گیاهان می شود. استفاده از انواع روش های آبیاری مدرن مانند آبیاری بارانی توسط آبپاش ها باعث افزایش متوسط عملکرد و کیفیت گیاهان در مقایسه با روش های سنتی می شود.

همچنین در خاک های با بافت شنی کاربرد بیشتری دارد. با داشتن میزان آب موجود و تعداد دور آبیاری و ساعات آبیاری دقیق می توان به محصول با کیفیت دست یافت و همچنین با اسپری شدن سموم روی گیاهان از بروز آفات روی محصول جلوگیری کرد. علاوه بر این با میزان آب کنترل شده نیز بستر مناسبی برای زهکشی گیاهان به وجود می آید که این مسئله در مناطق با توپوگرافی نامنظم بسیار حائز اهمیت است. یکی ازانواع گسيلنده هايی كه جهت آبياری مزارع طراحی و ساخته شده آبپاش است. آب پاش ها بسته به نوع مصرف و شرايط كشت و از همه مهم تر بافت خاک مزرعه توسط متخصصين طراح شبكه آبياری انتخاب و به مصرف كننده پيشنهاد می گردند. اما می توان به طور كلی آن ها را بر اساس شعاع پاشش به 3 دسته كلی بلند برد(شعاع پاشش زیاد)، ميان برد(شعاع پاشش متوسط) و كوتاه برد (شعاع پاشش کم) دسته بندی و معرفی كرد.

اندازه قطرات خروجی از آبپاش‌

از نازل آبپاش در حین کار ذراتی به اندازه 0/5 تا 4 میلی‌متر خارج می‌شود. قطرات ریزتر نزدیک به آبپاش بوده و قطرات درشت‌تر در اطراف شعاع پاشش قرار می‌گیرند. قطرات بزرگ‌تر می‌توانند به برخی از محصـولات و خاک آسیب وارد کنند بنابراین اگر محصول شما در مقابل قطرات بزرگ آسیب‌پذیر است توصیه می‌کنیم تا از آبپاش‌های سایز کوچک استفاده نمایید. اندازه نازل و فشار کاری سیستم در اندازه قطرات خارج شده از آبپاش بسیار تاثیر‌گذار هستند. هنگامی که فشار کاری سیستم پایین باشد، به دلیل از بین رفتن حالت جت آب در آبپاش‌ها، قطرات بزرگتری از آبپاش خارج می‌شوند. بنابراین دقت کنید تا قبل از خرید آبپاش، فشار کاری آبپاش را با فشار کاری سیستم خود مطابقت دهید.

راهنمای خرید آبپاش مناسب

انتخاب و خرید بهترین آبپاش بارانی برای سیستم آبیاری و زمین کشاورزی یکی از مولفه‌های مهم رسیدن به اهداف برنامه‌‌ریزی آبیاری است. با توجه به تنوع قیمت انواع آبپاش های آبیاری بارانی در بازار، نیاز است تا در خرید آنها توجه لازم را داشته باشید. از این‌ رو توصیه می‌کنیم هنگام خرید آبپاش به مواردی که در ذیل اشاره شده دقت داشته تا علاوه بر رسیدن به آبیاری یکنواخت، فصل کشاورزی خود را با خیال آسوده به پایان برسانید.

موارد مختلفی در انتخاب آبپاش‌ها دخیل هستند که در جدول زیر به آن‌ها اشاره شده است.

انواع آبپاش کشاورزی

آب پاش بارانی کشاورزی بر حسب نوع استفاده از آن به دو دسته تقسیم می شود:

1. آبپاش ضربه ای یا بارانی
   • زراعی
   • فضای سبز
2. آبپاش مخفی شونده فضای سبز
   • ضربه ای
   • دنده ای
   • چرخشی
   • آبیاری قطره ای

آب پاش ها بر اساس نوع جنس به سه دسته تقسیم می شوند:

1. آب پاش پلاستیکی یا پلیمری
2. آب پاش برنجی
3. آب پاش آلومینیومی

آب پاش ها بر مبنای مقدار پاشش و دبی خروجی به سه گروه تقسیم می شوند:

1. آب پاش کوچک یا کم فشار (شعاع پاشش کمتر از 13 متر)
2. آب پاش متوسط (شعاع پاشش بین 13 تا 25 متر)
3. آب پاش فشار بالا یا گان (شعاع پاشش بیش از 25 متر)

انواع آبپاش

آبپاش ها بر اساس نوع کاربری به دو دسته اصلی تقسیم بندی می گردند:

1- آبپاش ضربه ای

2- آبپاش مخفی شونده

آبپاش ضربه ای 

آب پاش ضربه ای یکی از حساس ترین قطعات سیستم آبیاری بوده، که وظیفه پخش یکنواخت آب در مزرعه را به عهده داشته بدین صورت که هیچ گونه آبی روی زمین مزرعه پخش یا هدر نگردد. آب های ضربه ای با نام آبپاش های زراعی نیز شناخته می گردند.

برای کشاورزان انتخاب سیستم آبیاری مناسب ممکن است یکی از مهمترین تصمیماتی باشد که می گیرند. از بین تمام سیستم های آبیاری مزرعه، آبیاری بارانی روشی است که بیشترین الگو را از باران طبیعت می گیرد. این امر مزایای بسیاری دارد که بعدا به آن پرداخته خواهد شد. آبیاری بارانی موفقیت آمیز توسط عوامل متعددی تعریف می شوداز جمله:

• توانایی آبپاش در ارائه قطرات یکنواخت
• الگوی توزیع یکنواخت
• فشار خروجی ثابت

آبپاش بارانی یکی از مهم ترین سیستم های آبیاری بوده که وظیفه آبیاری یکنواخت مزرعه را بر عهده دارد. آبپاش ضربه ای یا بارانی را آب پاش زراعی نیز می نامند به دلیل اینکه بیشترین کاربرد آن در مزرعه می باشد.

کاربردهای آبپاش ضربه ای

1-    یکی از روش های اصلی آبیاری در زراعت و باغبانی

2-    توزیع کودهایی شیمیایی محلول در آب

3-    جلوگیری از یخ زدگی درختان و گیاهان به خصوص در اول بهار

4-    جهت کمک به بیرون آمدن جوانه بذر گیاهان کاشته شده در سطح زمین به عمق کم

معایب آبیاری با آبپاش به روش بارانی

هزینه ی اولیه بالا و هزینه ی انرژی صرف شده برای ایجاد فشار آب در لوله ها در مقایسه با آبیاری سطحی

جهت آبیاری به آبپاش وجود آب با کیفیت مناسب الزامی است.

اگر زمین به شکل مربع یا مستطیل نباشد، آبیاری به سختی انجام خواهد گرفت.

در مناطقی که بادخیز بوده، تلفات آب بسیار بالا بوده و یکنواختی آبیاری بسیار کمتر می گردد.

در آبیاری با آب پاش به روش بارانی به دلیل بالا بودن رطوبت خطر شیوع بیماری های قارچی افزایش پیدا می کند. 

مزایا آبیاری با آبپاش بارانی(ضربه ای)

1-    راندمان بیشتر و بهره وری بالاتر از آب

2-    استفاده بهینه از سطح زیر کشت

3-    افزایش محصول

4-    کاهش تراکم آفات گیاهی و علف های هرز مزرعه

5-    پخش آسان کود شیمیایی و سم در مزرعه

6-    آبیاری آسان در اراضی با شیب تند و پستی و بلندی ها که برای شرایط متفاوت ساخته و طراحی شدند.

آب پاش های ضربه ای را می توان بر اساس موارد زیر طبقه بندی نمود: 1- مکانیزم آب پاش 2- تعداد نازل ها 3- فشار آب در نوک نازل  

آب پاش های ضربه ای بر حسب مکانیزم به دو دسته آب پاش دوار و سرثابت تقسیم بندی می گردند.

آبپاش مخفی شونده

گسترش زمین های ورزشی و فضای سبز سبب افزایش استفاده از آب پاش گردیده است. یکی از مناسب ترین و مدرن ترین آب پاش ها برای محیط های دارای چمن که در حفظ زیبایی و آراستگی آن نقش مستقیم دارد، آب پاش مخفی شونده می باشد.

آبیاری یکی از اموری است که باید به طور دائم برای گیاهان انجام گیرد. آبپاش های مخفی شونده داخل زمین دفن شده و زمان آبیاری تحت فشار، از زمین بیرون آمده، آبیاری را انجام داده و بعد از قطع سیستم مجدد به داخل زمین بر می گردد. آبپاش های مخفی شونده بیشتر در فضای سبز، چمن، زمین گلف و زمین های فوتبال استفاده می شود. آبپاشی محبوب برای استفاده در زمین های گلف و چمن های ورزشی مثل فوتبال است.

ناحیه پاشش آب پاش های مخفی شونده در برخی مدل ها قابل تنظیم است و شعاع پاشش در آبپاش های فضای سبز با تغییر نازل ها قابل تغییر است.

افزایش زمین های چمن و فضای سبز باعث شده که استفاده از آب پاش یک ضرورت مهم به حساب بیاید. یکی از بهترین و بروز ترین آب پاش ها برای فضای سبز که باعث حفظ زیبایی و آراستگی آن می شود، آبپاش مخفی شونده می باشد. مشکلاتی که قبل از ابداع این سیستم وجود داشت:

• وسایل آبیاری دائما باید راه اندازی می شد که این امر در مدت طولانی بسیار آزاردهنده بود.
• باعث استهلاک و آسیب رساندن به ابزارها و سیستم می گشت و در نتیجه کیفیت آبپاش ها دچار تغییر می شد و توزیع آب به مرور کاهش می یافت.

این دو مشکل باعث شد که سیستم آبیاری ثابت و در نتیجه سیستم آبپاش مخفی شونده فضای سبز و یا سیستم آبیاری ثابت زیر زمینی به وجود آمد.

کاربردهای آبپاش مخفی شونده

از کاربردهای اصلی آبپاش مخفی شونده می توان به مواردی همچون آبیاری محصولات کشاورزی، چمن ها، مناظر، زمین های گلف و سایر مناطق اشاره نمود. همچنین از آبپاش های مخفی شونده برای خنک نگه داشتن محیط و کنترل گرد و خاک بهره می برند.

مزیت های آبپاش مخفی شونده

1-    پاشش آب به صورت کاملا یکنواخت انجام می پذیرد.

2-    مخفی شدن آبپاش پس از عملیات پاشش آب که سبب گردیده دستگاه از هرگونه ضربه و صدمه در امان باشد، همچنین این مسئله سبب می گردد، آب پاش از چشم سارقان در امان باشد.

3-    تنظیم شعاع پاچش و قابلیت تغییر کمان پاچش آب سبب می شود به راحتی و با استفاده از آچار مخصوص آب پاش، میزان پاشش و شعاع پاچش را تغییر دهید.

4-    به دلیل پوشش دهی مناسب آب پاش کلیه مناطق به صورت کامل و یکنواخت آبیاری شده که این امر باعث افزایش کیفیت چمن می شود.

آبپاش کم فشار یا کوچک

آبپاش های کم فشار یا کوچک یکی از متداول ترین آبپاش های ضربه ای است که در طرح های مختلف ساخته شده و به بازار عرضه می گردند. این آب پاش ها به طور کلی پلیمری است. چرخش آن ها از طریق فشار آب صورت می گیرد و روش آبیاری با آنها به صورت ضربه ای یا چرخشی است. الگو و شکل پاشش آن ها به صورت دایره ای تمام دور و یا تنظیمی در بازار موجود است.

مزایای آبپاش کم فشار

• دسترسی به تمامی نقاطی که باید آبیاری شود.
• قیمت این نوع از آبپاش ها نسبت به انواع دیگر بسیار کم تر است.
• نیروی کار کمتری نسبت به دیگر انواع آبپاش ها نیاز دارند.
• به دلیل ریزتر بودن قطرات آب خروجی از آبپاش آسیب به محصولات حساس بسیار کمتر رخ می دهد.

آب پاش متوسط

آبپاش های متوسط کاربری بسیار زیادی در زمین های کشاورزی دارد و به همین دلیل در بین کشاورزان این نوع آبپاش کشاورزی بسیار محبوب است. مشکلات حاصل از آبیاری کم فشار و پرفشار در این نوع آبیاری حل شده و کارایی بهتری نسبت به دو نوع دیگر آبیاری داراست. ورودی آن ها 1 تا ½ 1 اینچ طراحی شده است و جنس آن ها از آلومینیوم و یا برنج می باشد، البته در شرایط بسیار خاصی به صورت پلیمری نیز تولید می شوند. شعاع پاشش این نوع از آبپاش ها بین 15 تا 25 متر است و یکنواختی این نوع پاشش به بیش از 88 درصد می رسد. نازل های این نوع از آبپاش ها قابل تعویض است و اندازه این نازل ها 6، 7، 8 و 10 میلی متر می باشد. آب پاش با شعاع پاشش متوسط به صورت تمام دور، دو نازله، سه نازله و تنظیمی عرضه می شوند.

مزایای استفاده از آبپاش متوسط

• دسترسی راحت به لوازم جانبی
• دسترسی راحت به مراکز مجاز تعمیر
• می توان اندازه قطرات را برای خاک های متفاوت کالیبره کرد.
• کاهش زمان و مصرف انرژی نسبت به آبپاش های پلیمری

آبپاش بزرگ یا گان

یکی از وسایل آبیاری ضربه ای با عملکرد بالا آبپاش های بزرگ یا آبپاش تفنگی است که آب را با فشار و شدت بالا پرتاب می کند. معمولاً قطر نازل این نوع از آبپاش ها بین 10 تا 30 میلی متر با شعاع پرتاب 30 تا 60 متر است. این آبپاش ها معمولاً با مکانیزم دنده ای یا گیربکسی ساخته می شوند ولی مدل های ضربه ای آن ها نیز موجود است.

مزایای آبپاش تفنگی یا گان (Sprinkler Gun)

• قابلیت تنظیم اندازه قطرات برای خاک های متفاوت و یکنواختی زیاد
• قابل حمل
• قابل تعویض نازل ها و همسان سازی با زمین زراعی
• قابلیت توزییع کود مایع در مدت کم و وسعت زیاد
• کاهش مدت زمان آبیاری و صرفه جویی در مصرف انرژی

نحوه نصب آبپاش روی زمین

تمامی آبپاش ها روی پایه آبپاش نصب می شود. پایه آبپاش که به آن رایزر هم گفته می شود، توسط بست و قلابی که دارد داخل شیر خودکار قرار گرفته و آب بندی می شود. در مدل های مخفی شونده رایزر داخل زمین دفن می شود.

نحوه انتخاب آبپاش مناسب

یک آبپاش کشاورزی باید شعاع پاشش مناسبی داشته باشد و میزان پاشش آن با آبپاش یا شیر خودکار مجاور حالت همپوشانی داشته باشد. این موضوع در تصویر زیر واضح است:

یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار در پاشش آبپاش فشار شبکه است. شعاع پاشش به خصوصیات خود آبپاش (یعنی اندازه نازل خروجی آب و تک یا چند نازله بودن آن) هم بستگی دارد. انتخاب آبپاش کشاورزی بایستی با ابعاد زمین شما متناسب باشد. مثلاً اگر ابعاد زمین 10*30 متر باشد آبپاشی انتخاب شود که شعاع پاشش آن تا 15 متر باشد. انتخاب شعاع پاشش بیشتر از این مقدار باعث جریان یافتن آب روی خاک و رواناب شده و شعاع پاشش کمتر از 15 متر هم باعث غیر یکنواختی و عدم آبیاری کافی به گیاهان می شود.

برای آبیاری گوشه های زمین خود از آبپاش های تنظیم شونده و برای آبیاری بقیه نقاط، از آبپاش های تمام دور استفاده کنید. آبپاش ها در انواع پلیمری، برنجی و آلومینیومی موجود است.

نحوه نگهداری صحیح آبپاش ها

• آب پاش ها را هر 6 ماه یکبار بازدید و در صورت نیاز سرویس کنید.
• برای رفع گرفتگی آبپاش هرگز اجسام تیز داخل نازل ها فرو نبرید و از اجسام نرم استفاده کنید.
• یکی از عوامل نچرخیدن آبپاش ممکن است فشار شبکه باشد، فشار را بررسی کنید.
• هنگام کار در فصول سرد مراقب این موضوع باشید که ممکن است آب داخل آبپاش یخ زده باشد و کار نکند.
• هنگام نصب آبپاش آن ها را توسط نوار تفلون و واشر به خوبی آب بندی کنید.
• در شرایط باد زیاد از آنجایی که باد سبب عدم یکنواختی پاشش می شود، از آبیاری بارانی استفاده نکنید. باد باعث عدم یکنواختی پاشش می شود.